Polikistik over sendromu nedir?
Polikistik over sendromu, doğurganlığı olumsuz yönde etkileyen, pek çok farklı hastalığın oluşumuna zemin hazırlayan, üreme çağındaki kadınlarda sık görülen hormonal bozukluklardan biridir. Yumurtalıklarda küçük ve çok sayıda yumurtanın oluşumu ile yumurtlama bozukluğuna neden olarak adet düzensizliği, adet görememe ya da uzun aralıklarla adet görme gibi düzensizliklerle infertiliteye zemin hazırlar. Polikistik over sendromunda, kanda androjen adı verilen hormonların artışına bağlı olarak ciltte sivilcelenme, yağlanma, saç dökülmesi ve tüylenme gibi belirtiler ortaya çıkar.
Polikistik over sendromunun nedenleri nelerdir?
Neden tam olarak bilinmemektedir, ancak yapılan araştırmalarda birden fazla faktörün bu duruma yol açtığı yönünde bilgi mevcuttur. Genetik yatkınlık her hastalıkta olduğu gibi araştırılmıştır. Özellikle ailesinde, anne ya da kız kardeşinde polikistik over sendromu olan kadınlarda daha yüksek oranda görüldüğü bilinmektedir. Buna karşın polikistik over sendromunun kalıtımsal olduğuna dair net bilgi bulunmamaktadır.
Polikistik over sendromunda adet periyodunu kontrol eden hormonlardaki dengesizlikler ile testosteron normalden fazla üretilir. Polikistik over sendromu olan kadınlarda, bir yumurtanın tam olgunlaşması için gerekli her hormon üretilememektedir. Yumurtaların hiçbiri olgunlaşıp yumurtalıktan çatlayamadığı için yumurtlama gerçekleşemez ve progesteron hormonu üretilemez. Bu durum da adetlerin düzensiz olmasına ya da hiç olmamasına neden olur.
İnsülin hormonu pankreas tarafından üretilen ve kandaki glukoz seviyesini düzenleyen bir hormondur. Polikistik over sendromu olan birçok kadında “insülin rezistansı” gözlenmektedir. İnsülin rezistansında; vücut dokuları insülinin etkisine direnir ve bunun sonucunda vücut daha fazla insülin üretmek zorunda kalır. Vücutta çok yüksek seviyede bulunan insülin hormonu; yumurtalıkları da etkileyerek hormonal dengesizliğe neden olur; fazla insülin üretimi aynı zamanda androjen üretimini de artırmaktadır, böylelikle tam bir kısır döngü oluşur. Polikistik over sendromu olan kadınlar kilo almaya meyillidir ve zor kilo verilmesinin nedeni insülin metabolizmasında gözlenen bu bozukluktur.
Polikistik over sendromunda belirtiler nelerdir?
- Düzensiz yumurtlama veya yumurtlama olmaması sonucunda adet olamama, gecikmeli-düzensiz adet görülmesi
- İnfertilite (kısırlık), tekrarlayan düşükler
- Tüylerde artış (kol & bacaklarda, karın-sırt bölgesinde tüylenme artışı, renk koyulaşması ve kalınlaşma)
- Yüz göğüs ve sırt bölgesinde ciltte yağlanma ve sivilcelenme
- Erkek tipi saç dökülmesi
- Kilo problemleri; aşırı kilo, hızlı kilo alıp kilo vermede zorluk yaşama
- Depresyon ve ruh hali değişiklikleri
- Kan basıncı yüksekliği
- Rahim içi duvar kalınlaşması-ileri dönemde rahim kanseri gelişme riski
- Uyku apnesi, horlama
- İleri dönemde kalp hastalıkları, bozulmuş glukoz toleransı, diyabet
Polikistik over sendromu değerlendirilmesi nasıl yapılmakta, tanısı nasıl konulmaktadır?
Tanıda aşağıdaki bulgulardan en az ikisinin gözlenmesi esastır:
- Ultrasonografide polikistik over görüntüsü yani; büyüklükleri 8-10 mm arasında olan yumurtalıkların çevresinde kolye tarzında yerleşim gösteren çok sayıda kist olması.
- Yumurtlamanın olmaması (anovulasyon); polikistik over sendromu olan bir kadının adet periyodu düzensiz olabilir ya da kadın hiç adet görmeyebilir.
- Kronik hiperandrojenizm; androjen hormonunun fazla üretilmesi.
Tanının konulması için sadece ultrasonografide polikistik over görüntüsünün olması, sadece yumurtlamanın olmaması ya da sadece hiperandrojenizm olması tek başına yeterli değildir. Bu bulgulardan en az iki tanesi aynı anda gözlenmelidir. Polikistik over sendromu tanısını koyduran spesifik bir test yoktur.
Polikistik over sendromu yaşayan kişiler hamile kalabilir mi?
Polikistik over sendromu olan hastaların gebelik istemesi durumunda uygun şekilde danışmanlık verilip, hastalık hakkında detaylı bilgilendirme yapılmalıdır. Hastanın tıbbi geçmişi, kilosu, kadın doğum muayenesinin tamamlanmasını takiben; gereksinimler ve öncelikler doğrultusunda tedavi şekillendirilir ve gebelik istemi doğrultusunda gerekli basamaklara geçilir.
Uyarı: Bu makale, bilgilendirme amaçlıdır ve herhangi bir tıbbi tavsiye niteliğinde değildir. Bir tıbbi sorunuz varsa, lütfen doktorunuza veya başka bir sağlık uzmanına danışınız.
İçerik Güncelleme Tarihi: 17.03.2023